ABŞ-dən Aİ-yə ZƏRBƏ: Dörd ölkə niyə hədəfdədir?

KİV-də əks olunan məlumatlara görə, ABŞ Prezidenti Donald Tramp Avropa İttifaqından (Aİ) dörd ölkəni – İtaliya, Macarıstan, Avstriya və Polşanı çıxarmaq istəyir.

Yeni qəbul edilən təhlükəsizlik strategiyası sənədində qeyd edilir ki, Vaşinqtonun təsirini artırmaq və bu ölkələri Aİ-dən uzaqlaşdırmaq məqsədilə Avstriya, İtaliya, Macarıstan və Polşa ilə “daha sıx işləmək” tövsiyə olunur.

Həmçinin sənəddə “suverenlik və ənənəvi Avropa həyat tərzinin qorunması/bərpası” üçün mübarizə aparan Avropa hərəkatlarını dəstəkləmək çağırışı yer alır.

Bəs Prezident Donald Trampın təhlükəsizlik strategiyasında Aİ-dən konkret dörd ölkənin adının çəkilməsi nə ilə izah olunur?

Mövzu ilə bağlı TodayPress TV-yə danışan politoloq Tural İsmayılov bildirib ki, ABŞ Prezidentinin təhlükəsizlik strategiyasında Avstriya, İtaliya, Macarıstan və Polşanın ayrıca qeyd olunması təsadüfi xarakter daşımır və Vaşinqtonun Avropa siyasətində yeni güc xəritəsi formalaşdırmaq niyyətindən xəbər verir:

“Bu dörd ölkə Avropa İttifaqı daxilində Brüsselin mərkəzləşdirilmiş qərarlarına qarşı daha skeptik mövqeləri ilə seçilir. Tramp administrasiyası bu siyasi xətti öz maraqları baxımından əlverişli hesab edir və Aİ daxilində vahid mövqenin zəiflədilməsini strateji hədəf kimi müəyyənləşdirir”.

Politoloq qeyd edib ki, ABŞ-nin əsas məqsədi milli dövlətlərin qərarvermə prosesində daha müstəqil davranmasına şərait yaratmaqla Aİ-nin institusional gücünü zəiflətməkdir:

“Sözügedən ölkələr eyni zamanda enerji, təhlükəsizlik və miqrasiya məsələlərində Vaşinqtonla əməkdaşlığa daha açıq mövqe nümayiş etdirirlər. Trampın yanaşması Avropada “selektiv tərəfdaşlıq” modelinin gücləndirilməsinə hesablanıb və bu, ABŞ-nin Aİ-yə qarşı rəqabətçi mövqeyini daha da sərtləşdirir”.

Tural İsmayılov vurğulayıb ki, İtaliya və Avstriya kimi ölkələrdə populist siyasi qüvvələrin güclənməsi Vaşinqton üçün əlavə manevr imkanları yaradır:

“Macarıstan və Polşa isə artıq uzun müddətdir Brüssellə siyasi gərginlik yaşayır. Bu səbəbdən ABŞ həmin dövlətləri potensial “strateji dayaq nöqtələri” kimi qiymətləndirir. Tramp administrasiyası hesab edir ki, Aİ daxilində parçalanma ABŞ-nin qlobal təsir imkanlarını genişləndirir”.

Ekspertin sözlərinə görə, bu yanaşma eyni zamanda NATO daxilində də yeni güc balansının formalaşdırılmasına xidmət edir:

“ABŞ bu ölkələrlə ikitərəfli əməkdaşlığı gücləndirməklə Aİ-nin kollektiv qərarvermə mexanizmlərini zəiflətməyə çalışır. Bu isə Avropada ABŞ-dən daha çox asılılıq yaratmaq strategiyasının tərkib hissəsidir”.

Politoloq əlavə edib ki, Tramp administrasiyasının yanaşması Aİ-ni vahid geosiyasi aktor kimi deyil, fərqli maraqlara malik dövlətlər birliyi kimi qəbul etməyə əsaslanır:

“Avstriya, İtaliya, Macarıstan və Polşanın seçilməsi həm siyasi, həm ideoloji, həm də iqtisadi baxımdan məqsədyönlü addımdır. Vaşinqton bu ölkələr vasitəsilə Avropanın daxili dinamikasına təsir imkanlarını genişləndirməyi hədəfləyir. Bu strategiyanın uğurlu olacağı təqdirdə, Aİ-nin gələcək siyasi arxitekturasında ciddi dəyişikliklər qaçılmaz olacaq. Nəticə etibarilə, Tramp administrasiyası Avropada yeni güc mərkəzləri formalaşdırmaqla ABŞ-nin qlobal mövqeyini möhkəmləndirməyə çalışır”.

Qiymət Mahir

TodayPress TV