Çinli alim: “Dünyada münaqişə ocaqları artır"

Siyasət

05.11.2025 13:12

“Təhlükəsizlik böhranı və genişmiqyaslı münaqişələr dünyanın müxtəlif regionlarında alovlanıb”.

TodayPress TV xəbər verir ki, bu fikirləri Çin Sosial Elmlər Akademiyasının Rusiya, Şərqi Avropa və Mərkəzi Asiya İnstitutunda postdoktor tədqiqatçı, Lanzhou Universitetinin Özbəkistan Araşdırmaları Mərkəzinin direktor müavini, dosent, doktor Lyan Çenpenq “XXI əsrdə dövlət suverenliyi və milli konstitusiyalar: qlobal çağırışlar, tendensiyalar və perspektivlər” adlı beynəlxalq elmi-praktik konfransda səsləndirib.

O, Rusiya–Ukrayna müharibəsindən misal çəkərək bildirib ki, bu, XXI əsrdə Avropada baş verən ən böyük konvensional silahlı qarşıdurmadır. Bu münaqişə təkcə regional sabitliyə deyil, həm də qlobal səviyyədə nüvə güclərinin təhlükəsizliyinə ciddi təsir göstərir.

Alim bildirib ki, dünyada münaqişə ocaqları artmaqda davam edir:

“2023-cü ilin oktyabrından başlayaraq Fələstin–İsrail qarşıdurmasının yeni mərhələsi başlayıb. Bu münaqişə həm insan itkilərinin miqyası, həm də təsir dairəsinin uzunmüddətliliyi baxımından bütün gözləntiləri aşıb. Bu hadisələr göstərir ki, müasir təhlükəsizlik sistemi yeni yanaşmalara ehtiyac duyur”.

Lyan Çenpenq əlavə edib ki, transmilli və qeyri-ənənəvi təhlükəsizlik riskləri sürətlə artır:

“Qloballaşma nəticəsində ölkələr arasında istehsal amillərinin hərəkəti intensivləşib, qlobal dəyər zəncirləri formalaşıb. İnkişaf etmiş və inkişaf etməkdə olan ölkələr bir-birinə daha sıx bağlanıb. Lakin bu dərin inteqrasiya eyni zamanda yeni sosial və iqtisadi bərabərsizliklər doğurur”.

O, sosial gərginliklərin artmasının təhlükəli nəticələrə gətirib çıxardığını qeyd edib:

“Bəzi cəmiyyətlərdə miqrasiya proseslərinə qarşı müqavimət və yadfobiya güclənib. Maraqları zərər görən sosial qruplar populizm və radikalizmin təsiri altına düşür. Sağçı populizm, solçu radikalizm və dini ekstremizm kimi ideoloji meyllər regionların sabitliyinə real təhlükə yaradır”.

Çinli alim vurğulayıb ki, bu çağırışlar dövlətlərin suverenliyə baxışını yenidən formalaşdırır:

“Suverenlik artıq yalnız ərazi nəzarəti ilə ölçülmür. Qloballaşan dünyada dövlətlər həm informasiya, həm iqtisadi, həm də ideoloji suverenliyini qorumaq üçün yeni mexanizmlər formalaşdırmalıdır. Əks halda, qeyri-ənənəvi təhlükələr ənənəvi təhlükələrdən daha dağıdıcı ola bilər”.

Qiymət Mahir